Hybride verwarmen met warmtepomp

De overgrote meerderheid van de Vlaamse woningen heeft baat bij een grondige renovatie, vooral op energetisch vlak. Meer dan 50% van ons woningbestand werd namelijk gebouwd voor 1970, en toen was er bijvoorbeeld nog helemaal geen sprake van isolatie. Om eigenaars aan te moedigen de energieprestaties van hun woning te verbeteren, riep de Vlaamse overheid het Renovatiepact in het leven, in samenwerking met verschillende organisaties uit de bouwsector. Het doel? Elk huis of appartement tegen 2050 even energiezuinig maken als een hedendaagse nieuwbouwwoning. Daartoe lanceerde de overheid de term ‘BENOveren’, die zoveel betekent als ‘beter renoveren’ of ‘renoveren met grote ambities op het vlak van energieprestaties’.

Dat je tijdens een ‘BENOvatie’ kiest voor de juiste energiebronnen (van stookolie tot hernieuwbare energie) en technieken (van ventilatie tot sanitaire installaties) spreekt voor zich. Op deze pagina gaan we dieper in op de hybride combinatie van een warmtepomp en een mazoutinstallatie. Zo’n hybride systeem is namelijk de ideale manier om in bestaande woningen het energieverbruik snel te verminderen, omdat je het op nagenoeg ieder verwarmingssysteem kunt aansluiten. Met behulp van de warmtepomp kun je gratis omgevingswarmte gebruiken voor de verwarming van je woning en (bij bepaalde types warmtepompen) je sanitair warm water. En de mazoutketel springt je verwarmingssysteem bij op de koudere dagen.

Omgevingswarmte is natuurlijk niet de enige hernieuwbare energiebron. Op onze blog bespreken we andere opties die voor jou interessant kunnen zijn.

Hybride verwarmen en de toekomst van mazout

In een hybride systeem is er nog altijd een plaats weggelegd voor mazout, een brandstof die duurzamer is dan je misschien zou denken. Ten eerste verbetert haar samenstelling continu, waardoor ze nu zwavelarm is en een schonere verbranding garandeert. Als je de volledige levenscyclus in rekening brengt, van ontginning tot en met eindverbranding, genereert verwarmen met stookolie dan ook ongeveer evenveel CO₂ als verwarmen met aardgas.

Ten tweede verbetert het rendement van mazoutketels voortdurend, wat hun impact op het milieu opnieuw verkleint. Condenserende stookolieketels halen het maximum uit de brandstoffen en gebruiken de warmte uit rookgassen, waardoor ze een rendement van bijna 100% hebben. Door zo’n moderne installatie te combineren met een warmtepomp, doe je helemáál je voordeel. Op kille winterdagen verbruikt een condensatieketel tot 30% minder dan een oude verwarmingsketel. Op warmere dagen steekt de warmtepomp dan weer een tandje bij, zodat je jaarenergieverbruik zelfs met 60% daalt in vergelijking met een oude verwarmingsketel én je CO₂-uitstoot halveert.

De voordelen van hybride verwarmen

De mogelijkheid om een mazoutinstallatie te combineren met een warmtepomp biedt tal van voordelen die je niet hebt wanneer je een warmtepomp al het werk laat doen (de zogenaamde ‘stand alone’-oplossing).

Met een hybride installatie vermijd je in de wintermaanden om te beginnen de pieken in vermogen die typisch zijn voor ‘stand alone’-warmtepompen. Stel dat bijvoorbeeld 25% van alle gezinnen in ons land zou overstappen op een warmtepomp, dan zou ons elektriciteitsnet een extra vermogen moeten ophoesten dat gelijk is aan het vermogen van al onze huidige kerncentrales samen (Bron: Test Aankoop magazine n° 420, mei 2019). En daar komt dan nog eens de normale stroomvraag in de winter bovenop. Dat is duidelijk hét recept voor bevoorradingsproblemen. 

1. Wil je voor je verwarming volledig vertrouwen op een elektrische warmtepomp, dan moet je bereid zijn een ingrijpende energetische renovatie te doen. Zoiets kost al snel heel wat. Je betaalt bijvoorbeeld gemiddeld 50.000 euro om een gebouwschil van 300 kWh/m² te transformeren tot eentje van 100 kWh/m². Als een grondige renovatie niet haalbaar is voor jou – technisch of op financieel vlak – en je toch je energieverbruik en CO₂-uitstoot snel wil inperken, dan is een hybride verwarming met warmtepomp de betere oplossing. 

   • Isoleren staat uiteraard centraal bij een energetische renovatie. Je houdt daarbij het best een bepaalde volgorde aan.

   • Je hebt recht op een aantal premies voor isolatiewerken.

2. Ten tweede gun je jezelf met een hybride verwarming alle comfort én een voortdurende en kostenefficiënte bevoorrading. De keuze voor hernieuwbare energie is een keuze voor duurzaamheid, maar het is je mazoutketel die ervoor zorgt dat je altijd een optimale temperatuur in huis hebt, zelfs op de koudste dagen. Warmtepompen werken namelijk het best bij een vertrektemperatuur onder de 60°C en een buitentemperatuur boven de 5°C. Als je radiatoren hebt en ze in de winter temperaturen van 60°C of meer nodig hebben om je woning op te warmen, dan verliest je warmtepomp haar efficiëntie en schiet de mazoutketel te hulp. Ook bij een grote vraag naar warm water komt de extra kracht van een klassieke energiebron handig van pas.

   • Ontdek hier meer over het rendement van een hybride systeem bestaande uit een warmtepomp en een mazoutinstallatie.

   • Een warmtepomp is niet de enige mogelijke partner voor je mazoutinstallatie. Ook een hybride verwarming met mazout en zonne-energie is mogelijk.

   • Graag alle voordelen van hybride verwarmen op een rijtje? Daarvoor moet je op onze blog zijn.

   • Heel wat Belgen hebben begrepen dat een energiemix de slimste keuze is. Meer dan de helft geeft er namelijk de voorkeur aan voor de verwarming van hun woning, zo blijkt uit een enquête van iVOX in opdracht van Informazout.

Hoe werkt een warmtepomp?

Een warmtepomp maakt voor het merendeel gebruik van de omgevingswarmte (zo’n 75%) en draait voor het overige deel (zo’n 25%) op elektriciteit. Die omgevingswarmte haalt een warmtepomp uit de buitenlucht, de bodem of het grondwater – bronnen waaraan ze energie op een lage temperatuur onttrekt. In een warmtepomp zit een compressor die die temperatuur opdrijft met behulp van elektriciteit. De compressor is dus verantwoordelijk voor die 25% die we net vermeldden, en zet elektrische energie om in warmte-energie. Uiteindelijk geeft de condensor de ‘opgepompte’ warmte-energie af aan het afgiftesysteem van de verwarming.

• Op onze blog publiceerden we ook een artikel over de werking van een warmtepomp.

De onderdelen die voor de warmteoverdracht zorgen op een rij:

• Een koelvloeistof absorbeert de omgevingswarmte.

• Een verdamper onttrekt warmte aan de bronvloeistof door verdamping.

• Een compressor drukt de damp samen en jaagt zo de temperatuur de hoogte in.

• Een condensor koelt de damp af en condenseert ze met behulp van koelvloeistof. Dit onderdeel geeft vervolgens de warmte door aan het verwarmingssysteem.

• Een ontspanner laat de koelvloeistof na afloop terug naar de verdamper vloeien, waarna de cyclus opnieuw kan starten.

  Voor de warmte-afgifte zijn er, afhankelijk van het type warmtepomp, verschillende soorten verwarmingselementen mogelijk:

• radiatoren

• convectoren

• vloerverwarming

• luchtverwarming via roosters

Soorten warmtepompen en hun voordelen

Er zijn drie mogelijke manieren om warmtepompen in te delen:

• volgens hun toepassingsgebied (verwarming en/of sanitair warm water)

• op basis van de gebruikte technologie (compressie of absorptie)

• of op basis van de warmtebron en het afgiftesysteem

We opteren hier voor de derde indeling. Afhankelijk van de omgevingsbron zijn er drie soorten warmtepompen voor centrale verwarming.

1. De lucht/water- of aerothermische warmtepomp

Een lucht/water-warmtepomp onttrekt warmte aan de buitenlucht en kan zowel gebruikt worden voor verwarming als voor sanitair warm water.

Op onze bloggaan we dieper in op dit type warmtepomp, dat bijvoorbeeld zelfs voor de verwarming van zwembadwater kan instaan.

Voordeel?

Een aerothermische warmtepomp is geliefd omwille van haar bijzonder hoge rendement op warme zomerdagen. Voor een lucht/water-warmtepomp heb je geen uitgebreid captatienetwerk nodig, en je kunt ze relatief goedkoop en zonder ingrijpende werken laten installeren. Sommige lucht/water-warmtepompen kun je zelfs aansluiten op je bestaande radiatoren.

Nadeel?

Het hoge rendement op zomerdagen wordt jammer genoeg gecounterd door een gevoelige rendementsdaling zodra het buiten kouder wordt dan 5°C, waardoor de combinatie met een stookolieketel geen overbodige luxe is. Algemeen gezien ligt rendement van dit type warmtepomp lager dan bij een grond/water- en een water/water-warmtepomp. Bovendien moet je uitkijken waar je je warmtepomp plaatst om geen geluidsoverlast te ervaren.

Lees meer over de lucht-water warmtepomp

2. De water/water- of aquathermische warmtepomp

Een water/water-warmtepomp haalt warmte uit het grondwater en dient zowel voor verwarming als voor sanitair warm water. In ons land vind je dit type warmtepomp vooral in grote gebouwen en in de industrie.

Voordeel?

Je zou het misschien niet verwachten, maar de temperatuur van ons grondwater ligt het hele jaar door relatief hoog (en blijft redelijk constant), waardoor een water/water-warmtepomp van alle warmtepompen het hoogste rendement heeft.

Nadeel?

De installatie van dit type pomp vraagt om grondboringen tot op ongeveer 100 meter diepte, waarvoor je vaak een vergunning nodig hebt. Deze optie is zelden technisch haalbaar en kost bovendien heel wat geld. Je vindt water/water-warmtepompen in ons land dan ook amper terug bij particulieren.

Lees meer over de water-water warmtepomp

3. De bodem/water- of geothermische warmtepomp

Tot slot haalt een bodem/water-warmtepomp warmte uit de bodem dankzij een horizontaal of een verticaal buizennetwerk. Ook dit type warmtepomp kan zowel instaan voor verwarming als voor sanitair warm water.

Voordeel?

Net als bij een water/water-warmtepomp profiteer je met een bodem/water-warmtepomp van een stabiele brontemperatuur. De bodemwarmte bedraagt namelijk constant zo’n 10 tot 14°C op 20 à 30 meter diepte.

Nadeel?

Wanneer je dieper dan 150 meter boort, geldt er in bepaalde gemeentes een meldings- of vergunningsplicht.

• Ook de geothermische warmtepomp komt op onze blog uitgebreider aan bod.

Lees meer over de geothermische warmtepomp

Is hybride verwarmen met een warmtepomp iets voor jou?

Nu je meer weet over de werking van een warmtepomp, de verschillende soorten en de voordelen ervan in combinatie met mazout, ben je misschien geïnteresseerd in een hybride installatie bij jou thuis. Wil je in je bestaande woning je energieverbruik en CO₂-uitstoot snel zien dalen, en is een grondige energetische renovatie financieel niet haalbaar, dan is een hybride verwarming alvast zeker wel een optie. Weet dat je zo’n verwarmingsinstallatie kunt combineren met je bestaande radiatoren en met vloerverwarming.

Ontdek waarom een warmtepomp het best werkt in combinatie met vloerverwarming.

• Vloerverwarming laat zich trouwens niet alleen goed combineren met een warmtepomp. Dit type verwarmingssysteem heeft nog tal van andere voordelen.

Wanneer je een warmtepomp kiest, moet je letten op de COP (‘coefficient of performance’) en de SPF (‘seasonal performance factor’). In het Nederlands spreken we over seizoensgebonden prestatiecoëfficiënt of SCOP. Het eerste cijfer geeft aan hoe efficiënt je warmtepomp haar elektrische energie omzet in warmte-energie, en dus hoeveel eenheden warmte-energie je terugkrijgt per eenheid elektriciteit. Een COP van minstens drie is aangeraden. De SPF vertelt je dan weer hoe efficiënt je warmtepomp is over de periode van 365 dagen. De seasonal performance factor houdt er met andere woorden rekening mee dat het rendement van lucht/water-warmtepompen fel zakt bij vriestemperaturen.

Ten slotte hoor je wellicht graag dat de netbeheerder een premie uitdeelt voor warmtepompen die kan oplopen tot maximaal 40% van het factuurbedrag. Hou er wel rekening mee dat een hybride verwarming een tamelijke grote investering is. Een installatie die bestaat uit een condenserende mazoutketel met A-label en een (kleine) lucht/water-warmtepomp kost bijvoorbeeld tussen de 10.000 en 15.000 euro.

• Kom te weten op welke energiepremies je recht hebt in welke situatie.

• Graag alle aandachtpunten op een rij, zodat je kunt overlopen of een warmtepomp iets voor jou is?

Raadpleeg onze checklist!

Wat kost hybride verwarmen met stookolie en een warmtepomp?

Zoals gezegd, bestaan er verschillende soorten warmtepompen, elk met hun eigen voor- en nadelen, maar ook elk met hun eigen kostprijs. Weet dat een hybride verwarmingssysteem een behoorlijk grote investering is. Een installatie die bestaat uit een condenserende mazoutketel met A-label en een (kleine) lucht/water-warmtepomp kost bijvoorbeeld al snel tussen de 10.000 en 15.000 euro, exclusief installatiekosten. Wil je de mazoutketel combineren met een bodem/water-warmtepomp of geothermische warmtepomp, dan moet je rekenen op een nog grotere investering.

Een standaard prijslijst voor een hybride oplossing met warmtepomp kunnen we je evenwel niet geven, aangezien elke situatie anders is. Ook varieert de prijs voor een warmtepomp van fabrikant tot fabrikant. Onze tip: informeer je goed. Je vraagt dus het best een aantal verschillende offertes aan voor een oplossing op maat van jouw situatie.

Ten slotte hoor je wellicht graag dat je in bepaalde gevallen recht hebt op een premie. Zo kun je via je netbeheerder een premie voor warmtepompen krijgen die kan oplopen tot maximaal 40% van het factuurbedrag. Check dus zeker op welke energiepremies je recht hebt in welke situatie.

Hybride verwarmen met een warmtepomp: iets voor jou?

Wil je graag alle aandachtpunten op een rij, zodat je kunt overlopen of een warmtepomp iets voor jou is? Raadpleeg onze checklist!

Interesse? Neem vrijblijvend contact op met een MazoutExpert gespecialiseerd in stookolieketels en warmtepompen, die je kunt herkennen aan het bliksemicoontje.

Meer informatie? Download onze gids of raadpleeg onze blog. Wie zich inschrijft op onze nieuwsbrief krijgt bovendien regelmatig interessante updates over duurzaam verwarmen.